Andrzej Basista w swojej książce "Architektura i wartości" przedstawia bardzo bogaty materiał nad rozważaniami wartości w architekturze oraz szerokie spojrzenia na nią samą. Nie jest to książka o dziejach architektury w rozumieniu encyklopedycznym, chociaż nie omija chronologii, a kompozycja rozdziałów skonstruowana jest wedle określonych zagadnień. Jest to jedna z nielicznych współczesnych pozycji na naszym rynku księgarskim, dotycząca architektury, która stworzona jest na podbudowie filozofii, a głównie jednej z jej dziedzin czyli estetyki.
Zadaniem estetyki filozoficznej jest opisanie relacji między autorem, procesem twórczym i odbiorcą. Książka w znakomity sposób to wyjaśnia i ukazuje korelacje między tymi składowymi. Na pomoc przychodzi, nie tylko dobrze napisany tekst, który jest w bardzo przystępny sposób napisany ale również bogaty zbiór fotografii, widniejący na każdej stronie.
Co oznacza tytuł książki – Architektura i wartości? Autor wychodzi od słownikowego tłumaczenia samego pojęcia wartości architektury, które wyjaśnia jako zespół cech stanowiących o jej walorach, cennych dla ludzi, mogących zaspokoić jakieś potrzeby. Kolejno systematyzuje wartości, oparte na systematyce Romana Ingardena, które architektura może oferować, poczynając od wartości: religijnych, etycznych, estetycznych, kulturowych, a kończąc na użytecznościowych. Każda z tych wartości opisana jest w odpowiednim rodziale książki. Rozdziałów jest czternaście i każdy napisany jest w języku polskim oraz angielskim, tak jak również wstęp, zakończenie, przypisy oraz bibliografia.
Autor proponuje następującą kolejność: dwa wstępne rozdziały poświęca podstawowym zagadnieniom architektury i wartości; trzeci rozdział opisuje przykłady niektórych wartości; z rzdziału czwartego i piątego dowiemy się architekturze zastanej i odziedziczonej z przeszłości; szósty rozdział przynosi rozmyślania nad budynkami wymagającymi adapatacji do różnych warunków; kolejny rozdział opwiada o miejscach aktywności człowieka; w rozdziałach – osiem i jedenąscie – mowa jest o zewnętrznych formach, rodzajach architektury; ostatnie dwa rozdziały kończą się rozważaniami nad wartościami estetycznymi i etycznymi w architekturze.
Głównymi zaletami tej pozycji jest podejście do tematu, które w bardzo przystępny sposób pokazuje, jaki mamy przykładowo stosunek do użytkowania zastanych budowli - to znaczy jak dokonała się konwersja budynków sakralnych na muzealne, muzułmańskie na chrześcijańskie. Następnie, jak my sami odnajdujemy się i współżyjemy z inną architekturą stawiając ogrodzenia, cmentarze, kaplice, supermarkety oraz jak powtórnie wykorzystujemy elementy architektury (np. cegłę po rozbiórce lub katastrofie innego budynku). Zaciekawiła mnie i utrwaliła się w pamięci jedna sprawa, to znaczy, dlaczego w Polsce mamy manię grodzenia domostw, gdy na północy Europy lubw Ameryce Północnej, tego procederu w ogóle nie ma. Przytoczyłam tylko kilka przykładów, a książka zawiera ich setki.
To dzieło, bo tutaj należy użyć takiego wielkiego słowa, jest wielopunktowym spojrzeniem na wartości jakie niesie za sobą architektura, a nad którymi, na co dzień w ogóle nie zastanawiamy się. Andrzej Basista w książce cytuje wielu filozofów ale również uznanych architektów. Pozycja z najwyższej półki, godna polecenia nie tylko architektom, historykom sztuki ale również osobom intersującymi się sztuką z socjologicznego i antropologicznego punktu widzenia.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz